Oudste militair vliegveld van België
Het begon in 1820 met de komst van de eerste militairen met schietoefeningen op de Brasschaatse Heide en met de verdere ontwikkeling van de artillerie. Enkele oude paardenstallen bestaan nog, een deel is prachtig verbouwd als bar en restaurant. Eind 1910 waren op de vlakte van Brasschaat-Polygoon de eerste nivelleringswerken voor het vliegveld gestart, wat het meteen tot het oudste militair vliegveld van België maakt. Al in de pioniersperiode van de Belgische luchtvaart was Brasschaat het eerste en enige militaire vliegveld, de thuisbasis van de militaire vliegschool en van de eerste operationele smaldelen van ‘Compagnie des Ouvriers et Aérostiers du Génie’, later ‘Compagnie des Aviateurs’.
Vanaf april 1961 tot mei 2006 is de school van het Licht Vliegwezen actief op het terrein. Nadien is het vliegplein in concessie van de Koninklijke Aeroclub van Brasschaat.
De verkeerstoren
De toren werd in gebruik genomen op 26 oktober 1962 en is sinds de restauratie in 2018 een permanente tentoonstellingsruimte waarin je ontdekt hoe de natuur, de militaire aanwezigheid en de luchtvaartactiviteit dit gebied gevormd hebben. De expo is modern opgevat: de lay-out van de tentoonstelling is speels en toch correct. De honingbij, het symbool van het Licht Vliegwezen, begeleid je van de benedenverdieping naar het torenplatform.
Omdat er in de verkeerstoren niet veel plaats is om objecten of foto’s uit te stallen, is vooral gebruik gemaakt van flatscreens. De bezoeker krijgt spectaculaire beelden te zien, genomen door een drone tijdens een vlucht boven het heidegebied. Boven op de toren is één console van de vroegere verkeersleiders vrijwel in de originele staat bewaard. De onderste ramen van het torengebouw zijn bekleed met vliegtuigtekeningen van striptekenaar Robert ‘Bob’ Mau (Mortsel °23 mei 1926, Brasschaat †26 mei 2006), onder meer bekend van de strip Kari Lente. Zijn weduwe selecteerde de tekeningen.
De verkeerstoren is nu het vertrekpunt voor vier knooppuntwandelingen op het Klein Schietveld. Iedereen erkent de ecologische waarde van het vliegveld en de omgeving. Het Klein Schietveld is nog altijd een actief militair domein van 900 ha. Het vormt samen het Groot Schietveld (1.800 ha) en de Kalmthoutse Heide (2.000 ha) het laatste aaneengesloten groot heidegebied in de Antwerpse Kempen. Het kreeg bescherming van Europa als Natura-2000gebied. Dat is een netwerk van beschermde natuurgebieden, de hoeksteen voor het behoud en herstel van biodiversiteit in Europa. Het Agentschap voor Natuur en Bos is hier beheerder en investeerde heel wat in dit project. Met Defensie zijn duidelijke afspraken gemaakt over het gebruik van militaire gebieden die een echte schatkamer zijn voor biodiversiteit. Het Groot Schietveld is permanent verboden gebied.
Enkele oude militaire gebouwen rond de toren zijn afgebroken, zoals het lokaal waar we jaren geleden de tegelwand De vlucht over Temse ontdekten. Het zat verscholen achter een dossierkast.
Onderstaande luchtfoto dateert van vermoedelijk eind jaren zestig. De gebouwen vlakbij de toren zijn nu gesloopt. Je ziet ook duidelijk de toegangsboog, met daarachter het gebouw dat nu dienst doet als Café Perron Noord. Een van de kleinere gebouwtjes links van het café wordt nu gebruikt door natuurgidsen. Ook de spoorweg, die nu gebruikt wordt door spoorfietsen, is op de foto te zien.
Opvallend zijn de twee bunkers aan de rand van het vliegveld. Het zouden Duitse constructies zijn van tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op de achtergrond zie je de verkeerstoren. De vliegveldcode en de hoogte van het vliegveld zijn op de bunkers geschilderd.
